કેન્દ્ર સરકારે ગુરુવારે સોશિયલ મીડિયા, ઓટીટી પ્લેટફોર્મ અને ડિજિટલ સમાચાર માટે માર્ગદર્શિકા જાહેર કરી.સરકારે કહ્યું કે ટીકા અને પ્રશ્નો ઉભા કરવાની સ્વતંત્રતા છે, પરંતુ સોશિયલ મીડિયાના કરોડો વપરાશકર્તાઓની ફરિયાદોને પહોંચી વળવા માટે એક મંચ પણ હોવો જોઈએ.કાયદા પ્રધાન રવિશંકર પ્રસાદે કહ્યું કે જો સોશિયલ મીડિયા પર કોઈ ખોટું કોન્ટેન્ટ મુકવામાં આવશે તો તેને 24 કલાકમાં દૂર કરવું પડશે.
તેમણે કહ્યું કે, પહેલીવાર કોણે ખોટી ટ્વીટ કે કોન્ટેન્ટ પોસ્ટ કરી તે જાણવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.માહિતી અને પ્રસારણ પ્રધાન પ્રકાશ જાવડેકરે ઓટીટી અને ડિજિટલ ન્યુઝ પોર્ટલો વિશે કહ્યું હતું કે તેમની પાસે પોતાને નિયંત્રિત કરવાની સિસ્ટમ હોવી જોઈએ.જેમ મૂવીઝ માટે સેન્સર બોર્ડ હોય છે, તેવી જ વ્યવસ્થા ઓટીટી માટે હોવી જોઈએ.તેના પર બતાવેલ માહિતી ઉંમર પ્રમાણેની હોવી જોઈએ.
સોશિયલ મીડિયા માટે માર્ગદર્શિકા
- સોશિયલ મીડિયા યુઝર્સ કરોડોમાં છે.સોશિયલ મીડિયાના દુરૂપયોગ પર, આ વપરાશકર્તાઓને તેમની ફરિયાદના નિરાકરણ માટે એક મંચ મળે.
- જો કોઈ કોર્ટ અથવા સરકારી સંસ્થા વાંધાજનક, તોફાની ટ્વિટ અથવા સંદેશના પ્રથમ નિર્માતા વિશે માહિતી માંગે છે, તો સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર આ માહિતી આપવી પડશે.
- આ સિસ્ટમ ફક્ત ભારતની અખંડિતતા, એકતા અને સલામતી, એના સિવાય સામાજિક પ્રણાલી , અન્ય દેશો સાથેના સંબંધો, બળાત્કાર, જાતીય શોષણ જેવી બાબતોમાં લાગુ થશે.
- અમે મોટા સામાજિક મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર વપરાશકર્તાઓના આંકડા કહીશું.આ પ્લેટફોર્મએ ફરિયાદોના નિવારણ માટેની મિકેનિઝમ્સ બનાવવી પડશે.એક અધિકારીની નિમણૂક કરવાની રહેશે અને તેના નામનો પણ ઉલ્લેખ કરવો પડશે.
- આ અધિકારીએ 24 કલાકમાં ફરિયાદ નોંધાવવી પડશે અને તેનો 15 દિવસમાં નિરાકરણ લાવવો પડશે.
- યુઝર ના સમ્માન ખાસ કરીને મહિલાઓ ના ,જો વાંધાજનક ફોટો પોસ્ટ કરવામાં આવશે, તો તમારે ફરિયાદ પ્રાપ્ત થયાના 24 કલાકની અંદર માહિતીને દૂર કરવી પડશે.
- આ કંપનીઓએ દર મહિને કેટલી ફરિયાદો મળી હતી અને તેમના પર શું કાર્યવાહી કરવામાં આવી છે તેનો અહેવાલ રજૂ કરવો પડશે.
- જો કોઈ સોશ્યલ મીડિયા વપરાશકર્તાના કોન્ટેન્ટને દૂર કરવું હોય, તો તેણે આવું કરવા માટેનું કારણ સમજાવવું પડશે અને તેનો પક્ષ પણ સાંભળવો પડશે.
- સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સમાં યુઝરના રજિસ્ટ્રેશન માટે સ્વૈચ્છિક ચકાસણી પદ્ધતિ હોવી જોઈએ.
ઓટીટી અને ડિજિટલ સમાચાર માટે માર્ગદર્શિકા
- ઓટીટી અને ડિજિટલ સમાચાર માટે 3-સ્ટેજ મિકેનિઝમ હશે.આ બધાએ પોતાની જાણકારી આપવી પડશે.રજિસ્ટ્રેશન કરવાની કોઈ ફરજ નથી, પરંતુ જાણકારી આપવી જ જોઇએ.k
- ફરિયાદોને નિયંત્રિત કરવા માટે એક સિસ્ટમ મૂકવી જોઈએ.તેઓએ સેલ્ફ-રેગ્યુલેશન બોડી હોવી જોઈએ.તેની અધ્યક્ષતા સુપ્રીમ કોર્ટ અથવા હાઇકોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ અથવા તે જ કદના કોઈ વ્યક્તિ કરશે.
- જો કોઈ મામલામાં તાત્કાલિક પગલા લેવાની જરૂર હોય તો સરકારના સ્તરે આ માટે એક સિસ્ટમ બનાવવામાં આવશે, જે આવા કિસ્સાઓને સંભાળી શકે.
- મૂવીઝની જેમ, ઓટીટી પ્લેટફોર્મને પણ પ્રોગ્રામ કોડને અનુસરવા પડશે.વયની દ્રષ્ટિએ કોન્ટેન્ટ વિશે વર્ગીકરણ કરવું જોઈએ એટલે કયું કોન્ટેન્ટ કયા વય જૂથ માટે યોગ્ય છે.તેને 13+, 16+ અને A કેટેગરીમાં વહેંચવામાં આવશે.
- પેરેંટલ લોક આવી સિસ્ટમ હોવી જોઈએ, જેથી માતાપિતા તેમના બાળકો માટે આવી કોન્ટેન્ટને અવરોધિત કરી શકે, જે યોગ્ય નથી.
નવી માર્ગદર્શિકા ક્યારે લાગુ થશે?
- સોશિયલ મીડિયા માટે બનાવેલા કાયદાઓ આગામી 3 મહિનામાં લાગુ કરવામાં આવશે જેથી તેઓને તેમની મિકેનિઝમ સુધારવાનો સમય મળી શકે.
- ઓટીટી અને ડિજિટલ સમાચારો માટેના કાયદા તે જ દિવસે અમલમાં આવશે જે દિવસે સરકાર સૂચના જાહેર કરશે.
