આજે હિન્દી સિનેમાની 108મી વર્ષગાંઠ છે. પહેલી ભારતીય ફીચર ફિલ્મ રાજા હરિશ્ચંદ્ર આ દિવસે 1913માં રિલીઝ થઈ હતી. ત્યારથી સિનેમામાં ઘણું બધું બદલાઈ ગયું છે. 3 મે, 1913નો દિવસ મુંબઈ માટે મહત્ત્વનો દિવસ માનવામાં આવે છે. કાળઝાળ ગરમી સામે ઝઝૂમી રહેલા લોકોએ ગિરગામના કોરોનેશન થિયેટરમાં ભારતની પ્રથમ ફીચર ફિલ્મ રાજા હરિશ્ચંદ્રની ટિકિટ ખરીદવા માટે લાઇન લગાવી હતી. આ ફિલ્મ લગભગ 50 મિનિટની હતી. તેના પોસ્ટરો મરાઠી અને અંગ્રેજીમાં બનાવવામાં આવ્યા હતા. દાદાસાહેબ ફાળકેએ લંડનથી પરત ફર્યા બાદ ‘રાજા હરિશ્ચંદ્ર’ નામની ફિલ્મ બનાવી હતી. આ પહેલા ભારતીયોને સિનેમા સાથે કોઈ લેવાદેવા નહોતો. રાજા હરિશ્ચંદ્ર ભારતની પ્રથમ પૂર્ણ લંબાઈની ફીચર ફિલ્મ હોવાનું કહેવાય છે. આજે અમે તમને ભારતની ડેબ્યૂ ફિલ્મ વિશે કેટલીક રસપ્રદ વાતો જણાવીશું.
‘રાજા હરિશ્ચંદ્ર’ એક મૌન ફિલ્મ હતી. તેમાં ઇશારામાં વાર્તા દર્શાવવામાં આવી હતી. એ વખતે અંગ્રેજોનો ગુલામ દેશ પોતાની આઝાદી માટે શક્ય તેટલું બધું કરી રહ્યો હતો. તો દાદાસાહેબ ફાળકેએ પણ અંગ્રેજો સામે લડવા માટે આ ફિલ્મની વાર્તાનો પાયો નાખ્યો હતો. તે સમયે દરેક ભારતીયના મનમાં એક જ સ્વપ્ન હતું – દેશને ગુલામીની બેડીઓમાંથી મુક્ત કરવાનું. ફિલ્મની વાર્તા રાજા હરિશ્ચંદ્રની મહાનતા દર્શાવતી હતી. એક સાધુ તેને પોતાની વાતમાં ફસાવીને તેનું રાજપાટ લઈલે છે. રાજા હરિશ્ચંદ્રને ભારત દેશમાંથી સંબોધિત કરવામાં આવ્યું હતું. રાજ પાટ હડપનાર સાધુની તુલના અંગ્રેજો સાથે કરવામાં આવી હોવાનું મનાય છે. ત્યારે દાદાસાહેબ ફાળકેનું બજેટ ‘રાજા હરિશ્ચંદ્ર’ માટે 15,000 રૂપિયા હતું. આ ફિલ્મમાં કોઈ મહિલા કામ કરતી ન હતી. આ ફિલ્મમાં તારામતી નામની રાણી તરીકે અન્ના સલન્કે ચમકી હતી. ફિલ્મની અભિનેત્રીની શોધમાં દિગ્દર્શક દાદાસાહેબ ફાળકે રેડ લાઇટ એરિયામાં ગયા હતા. આ ફિલ્મમાં દત્તાત્રેય દામોદર દાબકેએ રાજા હરિશ્ચંદ્રનો કિરદાર નિભાવ્યો હતો. આ ફિલ્મ પૂરી કરવામાં દાદાસાહેબને સાત મહિના અને ૨૧ દિવસ નો સમય લાગ્યો હતો. તેમણે આ ફિલ્મ દાદર, મુંબઈમાં સેટ કરી હતી.
