આ વખતે 26 જાન્યુઆરી 2021 ના રોજ આપણે સ્વતંત્ર ભારતનો 72 મો ગણતંત્ર દિવસ ઉજવી રહ્યા છીએ. આઝાદી પછીના છેલ્લા સાત દાયકામાં, આપણા દેશએ વિવિધ ક્ષેત્રોમાં ઘણા રેકોર્ડ બનાવ્યા છે. ભારતીય વૈજ્ઞાનીકો અને ઇજનેરોએ અવકાશ અને સંરક્ષણ ક્ષેત્રને લગતા વિવિધ મિશનમાં ઘણી અભૂતપૂર્વ સફળતા પ્રાપ્ત કરી છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, ભારતે વિજ્ઞાન ક્ષેત્રે, રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે તેની ઉપલબ્ધિઓથી ઘણું નામ હાંસલ કર્યું છે. ચાલો જાણીએ તે સિદ્ધિઓ અને રેકોર્ડ્સ વિશે.
અહીં વિજ્ઞાન અને તકનીકી ક્ષેત્રે મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધિઓની સૂચિ આપવામાં આવી છે, જે દેશમાં પ્રથમ હોવાનો રેકોર્ડ છે તેમના નામે છે.
(1) દેશનો પ્રથમ હાઇડ્રોઇલેક્ટ્રિક પ્લાન્ટ: સીદ્રાપોંગ (દાર્જિલિંગ)
(2) અવકાશમાં જવા માટે પ્રથમ ભારતીય માણસ: રાકેશ શર્મા
(3) દેશનું પ્રથમ પરમાણુ રિએક્ટર: અપ્સરા (મહારાષ્ટ્ર)
(4) પ્રથમ ઉપગ્રહ: આર્યભટ્ટ
(5) પ્રથમ સ્વદેશી પ્રક્ષેપણ વાહન: એસએલવી -3
(6) ભારતમાં પ્રથમ આનુવંશિક રીતે સુધારેલા ખાદ્ય ઉત્પાદન: બીટી બ્રિંજલ હાઇબ્રિડ
( 7) મેડિસિનમાં પ્રથમ સ્નાતક: સુરજો કુમાર ચક્રવર્તી
(8) ડબ્લ્યુએચઓ માં ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર જનરલ તરીકે નિયુક્ત થનારા પ્રથમ ભારતીય: સૌમ્યા સ્વામિનાથન
(9) ઘરેલું સંદેશાવ્યવહાર માટેનું પ્રથમ સેટેલાઇટ અર્થ સ્ટેશન: સિકંદરાબાદ
(10) ભૌતિકશાસ્ત્રમાં નોબેલ પુરસ્કાર મેળવનાર પ્રથમ ભારતીય: ડો.સી.વી. રમન
સાત દાયકાની કેટલીક મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધિઓ
મિશન મંગલયાન
2014 માં ઇસરોના મંગળ મિશનની સફળતાએ દેશને અંતરિક્ષ વિજ્ઞાનમાં મોખરે બનાવ્યો છે. પ્રથમ પ્રયાસમાં મંગળની કક્ષામાં પહોંચવા માટે ઇસરોના વિજ્ઞાનીકો દ્વારા કરાયેલ મંગલયાન એક મોટી ઉપલબ્ધિ છે. ભારત પ્રથમ પ્રયાસમાં સફળતા પ્રાપ્ત કરનાર વિશ્વનો પ્રથમ દેશ છે. યુ.એસ., રશિયા અને યુરોપની અંતરિક્ષ એજન્સીઓ અનેક પ્રયત્નો બાદ મંગળ પર પહોંચવામાં સફળ રહી હતી.
બીએસએનએલ સેટેલાઇટ સેવા
બીએસએનએલે 2020 માં સેટેલાઇટ આધારિત ઇન્ટરનેટ ઓફ થિંગ્સ ઇક્વિપમેન્ટ સર્વિસ શરૂ કરી છે. તે વિશ્વનું પ્રથમ ઉપગ્રહ આધારિત આઇઓટી નેટવર્ક છે. આનાથી મોબાઇલ ટાવર ન હોવા છતાં પણ દેશની દરિયાઇ સરહદની અંદરની કોઈપણ જગ્યાએથી ફોન સંપર્ક કરવો શક્ય બન્યું છે.
પરમાણુ ક્ષેત્રે સિદ્ધિઓ
ભારતે પોતાની પરમાણુ સબમરીન આઈએનએસ અરિહંત નેવીમાં સમાવિષ્ટ કરી. આ દરિયાઇ સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં એક મોટું પગલું અને એક ખાસ સિદ્ધિ છે. આઈએનએસ અરિહંતની સફળતાથી, ભારત તે ત્રણ દેશો, જળ અને આકાશની દુનિયાથી પરમાણુ હુમલો કરવા માટે સક્ષમ દેશ બન્યો. ભારત, અમેરિકા, ફ્રાંસ, રશિયા, બ્રિટન અને ચીન પછી ભારત પોતાનો પરમાણુ સબમરીન બનાવનાર છઠ્ઠો દેશ બન્યો છે. આનાથી પાણીની નીચે અને પાણીની સપાટીથી પરમાણુ મિસાઇલો છોડવામાં આવશે. એટલું જ નહીં, આના દ્વારા પાણી હેઠળના કોઈપણ વિમાનને પણ નિશાન બનાવીને તેનો નાશ કરી શકાય છે.
દુનિયા ભુવન પોર્ટલ પર જોવા મળી
ભારતીય અવકાશ સંશોધન (ઇસરો) દ્વારા વિકસિત ભુવન સોફ્ટવેર દ્વારા તમેં તમારા મોબાઇલ અને કમ્પ્યુટર દ્વારા વિશ્વભરની મુસાફરી કરી શકો છો. આ પોર્ટલ દ્વારા તમે વિશ્વભરની સેટેલાઇટ છબીઓ જોઈ શકો છો. જણાવી દઈએ કે સંસ્કૃતમાં ભુવનનો અર્થ પૃથ્વી છે. જો કે, લશ્કરી અને પરમાણુ સંસ્થાઓ જેવા સંવેદનશીલ સ્થળો તેમાં દેખાશે નહીં. ભુવન પોર્ટલમાં દેખાતી તસવીરો ઇસરોના સાત રિમોટ સેન્સિંગ સેટેલાઇટમાંથી લેવામાં આવી છે.
ગૂગલ અર્થ કરતાં તેની તસવીરની ગુણવત્તા વધુ સ્પષ્ટ છે.
ઝેરી જંતુનાશક પ્રતિરોધક જેલ્સ
ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર સ્ટેમ સેલ બાયોલોજી અને રિજનરેટિવ મેડિસિનના વિજ્ઞાનીકો પોલી-ઓકસીમ નામનું રક્ષણાત્મક જેલ બનાવ્યું છે. તે ત્વચા પર લગાવવામાં આવે છે. ખેતરોમાં જંતુનાશક દવા છંટકાવ કરતી વખતે તે ખેડૂતો માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. તે ઝેરી રસાયણોને આવા સુરક્ષિત પદાર્થોમાં ફેરવે છે કે જે મગજ અને ફેફસાં જેવા અવયવોમાં ઊંડે પહોંચતા નથી.
સુપર કમ્પ્યુટર
હવામાનની આગાહી અને દેખરેખ માટે પ્રત્યુષ નામનો શક્તિશાળી સુપર કોમ્પ્યુટર બનાવીને જાપાન, બ્રિટન અને અમેરિકા પછી ભારત આ ક્ષેત્રનો ચોથો મોટો દેશ બન્યો છે. સુપર કોમ્પ્યુટર પરમ સિદ્ધિ, પરમ શિવાય, ભારતમાં નેશનલ સુપર કમ્પ્યુટર કમ્પ્યુટર હેઠળ બનાવવામાં આવી હતી. પરમ 8000 એ ભારતમાં બનેલું પ્રથમ સુપર કમ્પ્યુટર હતું. ભારતના ટોચના સુપરકોમ્પ્યુટર્સ વિશે વાત કરવામાં આવે તો સહસ્ર ( ક્રે XC40 ), આદિત્ય, ટીઆઈપીઆર કલર બોસન, આઈઆઈટી દિલ્હી એચપીસી અને પરમ યુવા 2 જેવા સુપર કોમ્પ્યુટર્સના નામ સામે આવે છે. સુપર કોમ્પ્યુટર પરમ સિદ્ધિ વિશ્વના ટોચના 63 સુપર કમ્પ્યુટર્સમાં શામેલ છે.
